به مناسبت ولادت اسوه عدالت؛ امام علی(ع)
بقاء و زوال حکومتها به چیست؟
همه گویند: به عدالت! جمیع اندیشمندان؛ اعم از دیندار و بیدین، مسلم و غیر مسلم، اُس و اَساس حکومت و حکومتداری را به عدالت، و زوال و نابودی آن را به ظلم و ستم دانند.
امّا عدالت چیست؟ اسوه عدالت، امام علی(ع) می فرماید: «العدلُ یَضَعُ الأُمورَ مَواضِعُها». وضع شئی در موضعش. قرار گرفتن هرکس و هر چیز در جای خویش! هرکس و هر چیز به توانائیاش، به قد و قوارهاش! هر نکته و سخن در محلش! و...
عدل چه بُوَد، وضع اندر موضعش / ظلم چه بُوَد، وضع در ناموضعش
در همین پاسخ امام(ع)، که پرسش از افضل و اشرف بودن عدل یا بخشش است، می فرمایند: «العدلُ یَضَعُ الأُمورَ مَواضِعُها، والجودُ یخرجها من جهتها. والعدلُ سائسٌ عامٌّ، والجود عارضٌ خاصٌّ. فالعدل أشرفهما و أفضلهما.»
«عدالت کارها را بدانجا مینهد که باید، و بخشش آن را از جایش برون نماید. عدالت تدبیر کنندهای است به سود همگان، و بخشش به سود خاصگان. پس عدل شریفتر است و با فضیلتتر.»
نتیجه آنکه؛ اگر در جامعهای عدالت واقعی در هر زمینهای، اعم از سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و... جاری و ساری شود و همه مردم به واقع بپذیرند که عدالت وجود دارد و ظلم و ستم در حداقل است، در این صورت این جامعه پایدار و زوال ناپذیر خواهد بود. ولو در آن جامعه بخشش و گذشت نباشد.
در جوامع بشری، گذشت و بخشش فضیلت است و هر کسی عامل به آن باشد، مورد احترام و اکرام است وگرنه بازخواست نخواهد شد. در صورتی که بیعدالتی و ظلم، از هر نوع آن، منفور و مطرود و مذموم است. پس عدالت و دوری از ظلم وستم افضل بر بخشش و گذشت است.
آیات متعدد از قرآن مجید با صراحت کامل نابودى اجتماعات گذشته را معلول ظلم و ستمکارى معرفى مىکند که عبارت است از؛ تضاد با عدالت و یا بىاعتنایى در باره آن. و بالعکس، هیچ اعتلا و تمدن اصیل را در تاریخ بشرى بدون در نظر گرفتن عامل عدالت، نمىتوان تحلیل و تفسیر نمود، زیرا «عدالت آب حیات شئون سازنده بشرى است. اگر جامعهاى فرض شود که از همه جهات داراى عوامل تمدن اصیل باشد، مانند نوابغ و متفکران کامل، فرهنگ قابل بهرهبردارى، ثروت مادى کلان، وضع جغرافیایى عالى، با این حال عدالت در آن جامعه حکمفرما نباشد، عوامل مزبور مانند هستههاى بسیار با ارزشى که در زیر خاک بماند و بپوسد، و یا در مجراى باد و جایگاه سقوط سنگ و کلوخ قرار بگیرد و از بین برود، مستهلک خواهد گشت و چه بسا موجبات زیانها و بدبختىهاى بیشترى را فراهم خواهد آورد. چرا؟ براى آنکه قانون رویانیدن و بارور ساختن آن هستههاى بسیار با ارزش مراعات نشده است.»
«وقتى که عدالت در رویانیدن و بارور ساختن امتیازات حیات، مراعات نگردد، هشیاران پاکدل جامعه، زندگى با زجر و شکنجهاى دارند، و بىتفاوتها و خودکامهها و شهوت پرستان مانند مگسها که روى شیره مىنشینند و برمىخیزند و آن را به مدفوع مبدل مىسازند، آن امتیازات و نعمتهاى خداوندى را پایمال خواستههاى پست خود مىنمایند.»
اینجاست که باید گفت:
عدل، شمعی بُوَد جهان افروز / ظلم شد آتشی ممالک سوز
سعدی گوید: «حاکمی که عدل نکند و نیکنامی توقع دارد، بر آن ماند که جُو همی کارد و امید گندم دارد.»
چرا؟ با اینکه مدت حکومت و خلافت امام علی(ع) کوتاه بود، و در آن مدت کوتاه هم بیشتر درگیر جنگ با مارقین و ناکثین و قاسطین زمان خود بود، ولی حکومت و دولت او عجین شده با عدل و عدالت و دفع ظلم و ستم؟ چون گفتهاند: عدالت کن! که در عدل آنچه یک ساعت بدست آید، میسر نیست در هفتاد سال اهل عبادت را!
مبارک باد روز میلاد اسوه عدل و عدالت!
منبع: کنج درون
.: Weblog Themes By Pichak :.
