ریش ها و سبیل های بی ارزش!

نوع پوشش و آرایش ظاهری آدمی می تواند بیانگر نظام فکری و جهان بینی و ارزشها و افق های فکری حاکم بر او؛ همچنین حاکی از شخصیت آدمی و خط فکری او باشد. همواره ظاهر آدمی تا حدود زیادی برگرفته و حاکی از باطن او دارد. ظاهر جذاب، شیک، آراسته، نظیف و ... می تواند حکایت از درونی آرام، منظم و فاقد هرگونه آشفتگی باشد و...

داشتن ریش و سبیل نیز در گذشته در میان عوام و گاه خواص دارای اهمیت و حرمت بسیار زیادی بوده است، تا آنجا که در میان مردم، یک تار موی ریش یا سبیل بیشتر از صد قباله و بنجاق و هزاران ضامن و متعهد ارزش داشته است و اصطلاح «ریش خود را گرو گذاشتن» یا «تار سبیل» نیز که به معنای ضمانت کردن برای چیزی یا کسی است، از همین جاست. از این رو در مقاطعی از تاریخ اجتماعی ایرانیان داشتن سبیل نشانه عظمت و شوکت و جوانمردی بوده، مثل دوره ساسانیان که بدون ریش و با سبیل های بلند بودند و یا دوره صفویه نیز همچنین؛ یا این که در مقطعی ریش جزو امتیازات بزرگ مردان بوده و پدید آمدن واژه «محاسن» برای ریش نیز به دلیل همین حسن و امتیاز آن بوده است. مثل دوره پس از اسلام که ریش ها را بلند و سبیل ها را کوتاه می کردند. بالاخره هر کدام در زمان خود ارزش و حرمت ویژه  و حساب شده ای داشت. به حدی که در میان ایرانیان برای صاحب ریش هیچ بلا و مصیبتی بالاتر از این نبوده است که کسی از روی دشمنی یا در مقام تنبیه به زور ریش او را بتراشد و از این رو دادن ریش و قیچی به دست آرایشگر و سلمانی «ریش و قیچی دست شماست» نشانه اعتماد و اطمینان کاملی بود که مردان به آرایشگر نشان می دادند که ریش آنان را نه ار بیخ و بن، بلکه در حد آرایش کوتاه کند.

هم سن و سال های ما که تا حدودی دهه های پنجاه و شصت را به یاد دارند، به احتمال فراموش نکرده اند که در آن زمان هم «ریش و سبیل» هر کدام جایگاه خاص و عزت و احترام ویژه خود را داشت. هر یک شخصیت اجتماعی و فرهنگی و مذهبی دارنده آن را نمایان می کرد. معمولاً خود طرف، متناسب با شخصیت درونی و جایگاهش، ظاهر بیرونی اش را آرایش و در جامعه ظاهر می شد. یعنی هر چیز سر جای خودش بود و هر کس تکلیف خود را می دانست و احاد ملت نیز نسبت به هم عزت و احترام و اعتماد داشتند. اما در دهه های اخیر متأسفانه همه چیز به هم خورده و هیچ چیز در جایگاه خودش نیست! ریش دارهای بی ریشه و مردان سبیل دار نامرد، الی ماشاءالله! از همه سلب اعتماد شده، جایگاه ها عوض شده! ریش و سبیل نشانه عزت و ارزش درونی و وجودی افراد نیست، بلکه ابزار و  وسیله ای شدند برای کسب شخصیت های کاذب و جایگاه های دروغین. آلتی شدند جهت ریا و دروغ و نیرنگ و دغل! البته این مشکل فقط در مسائل و نمادهای اجتماعی و فرهنگی نیست، بلکه در سیاست و اقتصاد و... نیز اینگونه است.

پس اگر خودآرایی و آراستگی ظاهری، توأم با رسیدگی باطنی فرد باشد و فرد، همزمان با آراستگی ظاهری، اصلاح و آراستگی درونی را هم داشته باشد، این امر موجب تعادل شخصیت آدمی، یک رنگی ظاهر و باطن او خواهد شده در نتیجه اعتماد و یک رنگی و پرهیز از دورویی و ریا و عدم تعادل در اجتماع را نیز به دنبال خواهد داشت.