«مَن کُنت مولاه فهذا علی مولاه»

کیست مولا آن که آزادت کند            بند رقیت زپایت واکند

واقعه غدیر خم از وقایع مهم صدر اسلام و مورد اتفاق همه فرق اسلامی است که پیام های زیادی در خود نهفته دارد. یکی از پیام های سیاسی آن، تحقق عدالت و آزادی است. عدالت واقعی و آزادی انسان از تمام قیودات بندگی، رهایی و دوری از تمام نشانه های بندگی بندگان؛ یعنی زر و زور و تزویر، و محو و نابودی هر نوع سلطه و حاکمیتی به غیر از حاکمیت خدا، پشت پا زدن به هرچه آداب و رسوم غلط جاهلی.

شاید بعضاً بگویند؛ معرفی ولی و حاکم و جانشین بعد از خود توسط پیامبر اسلام(ص) [به اعتقاد ما شیعیان] چه ربطی به تحقق عدالت و آزادی انسان دارد، تازه خود یک نوع ...  اما با کمی تأمل و تحمل و دقت و کنکاش در تاریخ و وقایع صدر اسلام، بویژه در سیره نظری و عملی پیامبر اسلام(ص) و امام علی(ع) به نتایج دیگری می توان رسید.

حضرت پیامبر(ص) در غدیر صرفاً درصدد معرفی حاکم و ولی پس از خود نبود، بلکه بیشتر در پی بیان شرایط و خصلتهای حاکم و خلیفه اسلام و مسلمین بود که در آن زمان تنها در علی(ع) متجلی و مصداق داشت. تنها کسی که به تمام معنا می تواند نظام نوپای اسلام را نظراً و عملاً به سر منزل مقصود برساند و بشریت را به عدالت و آزادی واقعی رهنمون کند. این را در سیره نظری و عملی امام علی(ع) چه در کنار پیامبر اسلام و چه در دوره 25 ساله دوری از حاکمیت و چه در دوره زمامداری و حکومت کوتاه پنج ساله اش می توان به روشنی مشاهده نمود.

 چراکه تنها در نظر و حکومت علی است که؛ عرب بر عجم، سیاه بر سفید، فقیر بر غنی، نزدیکان بر غیر نزدیکان، همفکران بر غیر همفکران، یاران بر غیر یاران، مسلم بر غیر مسلم هیچ تفوق و بزرگی ندارد. همه در نزد علی انسانند و عدالت و آزادی بر همه ساری و جاری. در حکومت علوی است که محوریت اسلام است و امت و مردم. اوست که به نظر و رأی مردم، ولو نظر و رأی آنان اشتباه باشد، احترام می گذارد و حاضر نمی شود با زر و زور و تزویر حکومت و خلافت را به دست گیرد. حتی پس از روی آوردن مردم به او و کسب حاکمیت، باز در نامه ای به مالک اشتر، گوش زد میکند؛ اگر مردم تو را نخواستند، فرمانروایی خود را با ریختن خون دیگران استوار نکن؛ چراکه چنین عملی حکومت و ریاست تو را تضعیف و آن را از پای در می آورد.

با کند و کاوی در تاریخ صدر اسلام و سیره سیاسی امام علی(ع) بر همگان روشن می شود که علی منافع شخصی خود را فدای منافع جامعه نوپای اسلامی و مردم می کند و در موقع زمامداری نیز عدالت و آزادی را بر همگان، حتی مخالفین و معاندین یکسان به اجرا در می آورد و تبعیضی بین خودی و غیر خودی نمی گذارد، همه را با یک دید می نگرد.

در فرهنگ سیاسی امام علی(ع) سخن حق گفتن و اعتراض در برابر حاکم بالاترین سخن است. آزادی بیان و عقیده نه فقط جرم نیست و محرومیت از حقوق اجتماعی و سیاسی را در پی ندارد بلکه نشانه بلوغ و تثبیت حاکمیت و ریاست است. در مرامنامه علی از دروغ و ریا و تزویر و تطمیع مردم خبری نیست. اینجاست که معلوم می شود پیام غدیر تنها معرفی یک شخص به جانشینی نبوده بلکه معرفی شرایط و مشخصه های یک حاکم و خلیفه مسلمین بوده که بهترین و بالاترین مصادیق آن هم امام علی(ع) بوده است.

ای علی که جمله عقل و دیده یی

شمه یی واگو از آنچه دیده یی

تیغ حلمت جان ما را چاک کرد

آب علمت خاک ما را پاک کرد