به استقبال اربعین

مرحوم شیخ عباس قمی در کتاب منتهی الآمال در خصوص اربعین و این که آیا کاروان اسیران در مسیر بازگشت به مدینه ، از راه عراق طی طریق کرده اند و توقفی در مقتل شهیدان کربلا داشته اند یا نه ، چنین میفرمایند:

آنچه از کتب معتبره نقل شده است ، چنان می نماید که ایشان را از راه سلطانی و قری و شهرهای معموره عبور دادند که قریب به چهل منزل می شود. و اگر قطع نظر کنیم از ذکر منازل ایشان و گوئیم از بَرِّیّه و غربی فرات ، سیر ایشان بوده ، آن هم قریب به بیست روز میشود ، چه ، مابین کوفه و شام به خط مستقیم یکصد و هفتاد و پنج فرسخ گفته شده و در شام هم قریب به یک ماه توقف کرده اند. چنان که سید(بن طاووس) دراقبال(الأعمال) فرموده: روایت شده که اهلبیت یک ماه در شام اقامت کردند در موضعی که ایشان را از سرما و گرما نگاه نمی داشت.

پس با ملاحظه این مطالب ، خیلی مستبعد است که اهلبیت بعد از این همه قضایا از شام برگردند و روز بیستم شهر صفر که روز اربعین و روز ورود جابر به کربلا بوده ، به کربلا وارد شوند. و خود سید اجلّ این مطلب را در اقبال مستبعد شمرده. به علاوه آن که احدی از اجلّاء فنّ حدیث و معتمدین اهل سِیَر و تواریخ در مقاتل و غیره اشاره به این مطلب نکرده اند. با آن که دیگر ذکر آن از جهاتی شایسته بود. بلکه از سیاق کلام ایشان ، انکار آن معلوم میشود. چنان که از عبارت شیخ مفید در باب حرکت اهلبیت علیهم السلام به سمت مدینه دریافتی. و قریب به این عبارت را ابن أثیر و طبری و قرمانی و دیگران ذکر کرده اند و در هیچکدام ذکزی از سفر عراق نیست. بلکه شیخ مفید و شیخ طوسی و کفعمی گفته اند که در روز بیستم صفر حرم حضرت ابی عبدالله الحسین علیه السلام رجوع کردند از شام به مدینه و در همان روز جابر بن عبدالله به جهت زیارت امام حسین علیه السلام به کربلا آمد و اول کسی است که امام حسین علیه السلام را زیارت کرد.

    (منتهی الآمال ، جلد اول ، صفحه817 و 818)                              

دو نکته:

اول – سید بن طاووس بر خلاف آن چه که در اقبال الأعمال ورود اهلبیت را در اربعین انکار کرده است ، در کتاب لهوف(که ظاهراً در عنفوان جوانی نوشته است) با صراحت اذعان می کند که وقتی زن و فرزندان امام حسین (ع) از شام مراجعت کرده و به عراق رسیدند ، به راهنما گفتند ما را از راه کربلا عبور بده. و وقتی به قتلگاه رسیدند ، جابر و عده ای از بنی هاشم را در آنجا دیدند که برای زیارت قبر شریف آمده اند. و با هم به گریه و زاری و عزاداری پرداختند. سوگواری که دلها را میلرزاند و موجب گرد آمدن زنان آن بلاد به گرد زنان اهلبیت شده بود. اهلبیت چند روز را به سوگواری پرداختند.

                                                                                           (الملهوف علی قتلی الطفوف ، صفحه 225)

دوم – اگر سخن مرحوم شیخ عباس قمی را بپذیریم  ، این سؤال پیش می آید که حضور جابر در روز اربعین در کربلا بر سر مزار اباعبدالله الحسین(ع) قاعدتاً نباید تا این حد اهمیت یافته و قداست داشته باشد. مگر آن که دست به دامن توجیه شده و از باب تعظیم شعائر و این که بالأخره مربوط به امام حسین(ع) بوده و اظهار محبت و مودت به ساحت آن بزرگوار مطلوب است ، قضیه را به گونه ای قابل پذیرش کنیم