اثبات ضرورت تشکیل حکومت

در ادامه بحث قبلی، این شماره را اختصاص می دهیم به پاسخ گویی به این پرسش که «نظر امام خمینی در باب چگونگی اثبات ضرورت تشکیل حکومت اسلامی چیست؟ دلایل ضرورت از دیدگاه ایشان کدام است؟»، با مراجعه به آثار بجای مانده از حضرت امام، به ویژه کتاب ولایت فقیه و دیگر آثار مکتوب، به صورت خیلی مختصر و گذری، می توان پاسخ داد: امام خمینی، حکومت اسلامی را اعتباری عقلانی دانسته و به دلایل ذیل استناد کرده اند:

1. سنت و رویه پیامبر اسلام(ص) و ائمه معصومین(ع) که دست به تشکیل حکومت زدند، البته با وقوع شرایط آن، همچنین برای پس از خود جانشین معرفی کردند.

  2. لزوم اجرای احکام الهی در جامعه، لازمه اش، وجود نهادها و مؤسسات اجرایی است. صرف مجموعه قوانین برای اصلاح جامعه کافی نیست، به قوه مجریه و ... نیاز هست. قانون گذاری صرف فایده ای ندارد. بسط عدالت و اجرای احکامی همچون؛ منع منکرات و... نیازمند تشکیل حکومت است.

3. ضرورت استمرار اجرای احکام: بدیهی است که ضرورت اجرای احکام مختص زمان پیامبر نبود و همیشگی است و بعضی از احکام هم بدون تشکیل حکومت میسر نیست لذا ...

  4. رویه علی(ع): پس از رحلت پیامبر هیچ کدام از مسلمانان از اینکه حکومت لازم است اختلافی نداشتند، تنها در شخص حاکم نظر خاصی داشتند ...

  5. ماهیت و کیفیت قوانین اسلام: چراکه ماهیت آنها می رساند برای تکوین یک دولت و برای اداره سیاسی و اقتصادی و فرهنگی جامعه تشریع گشته است، هم از لحاظ ساختاری و تشکیلاتی توصیه های دارد و هم از لحاظ عملی شدن دستورات و احکام. مثل احکام مالی (خمس، زکات، جزیه و خراج...)، احکام دفاع ملی (دفاع از کیان اسلام و مسلمین و استقلال امت)، تشکیل سپاه و تجدید قوا، احکام احقاق حقوق و احکام جزایی،

  6. لزوم انقلاب سیاسی: پس از پیامبر آن حکومت واقعی اسلامی برقرار نشد و نگذاشتند امام علی(ع) و امامان شیعه به حکومت برسند لذا خیلی از احکام عملی نشده است. پس ضرورت دارد فقهای جامع الشرایط اقدام به تشکیل حکومت نمایند تا تمامی احکام الهی را عملی نمایند.

  7. لزوم وحدت جهان اسلام و نجات مردم مظلوم و محروم که بدون داشتن یک حکومت سالم و مقتدر امکان پذیر نیست.

  9. لزوم تشکیل حکومت از نظر اخبار و روایاتی که از پیامبر اسلام(ص) و ائمه معصومین(ع) به ما رسیده است.

مقام معظم رهبری نیز تشکیل حکومت را از اعتبارات عقلانیه دانسته و در دیدار با خبرگان رهبری فرمودند: امروزه حکومت اسلامی و ولایت فقیه جزو واضحات فقه اسلامی است.

دیگر فقها و اندیشمندان اسلامی نیز در این باره، دارای نظر و اثرند. از جمله:

آیت الله جوادی آملی می فرمایند: همان دلایل عقلی که در نظریه امامت برای اثبات امامت بیان می شود، در اثبات حاکمیت و ولایت فقیه نیز ساری و جاری است. مثل لزوم نظم در جامعه که نظمی می خواهد و ناظم باید حاکمیت پیدا کند تا نظم حاصل شود.

علامه فضا الله (لبنان) در بیانی دیگر می گویند: حکومت دینی در عصر غیبت امری ضروری و دولت متولی حفظ نظم عمومی بوده و اسلام دارای روی کرد سیاسی است و بسیار از احکام جز در سایه حکومت و دولت اسلامی قابل اجرا نیست.

آیت الله منتظری در کتاب ولایت فقیه، جلد 4 آورده اند: حکومت اسلامی لازم است برای تشریح و اجرای قوانین اسلام.

آیت الله سید صادق روحانی در کتاب «فقه الصادق» خود بیان داشتند: احکامی که در زمان پیامبر اسلام بر بشریت به ارمغان آمده، قوانین کلی است، بدیهی است که قانون تا زمانی که مجری نداشته باشد، لغو و بیهوده است و بی فایده، لذا مقتضی است یک حکومت اسلامی برای اجرای آنها و تشریح و توضیح و تبیین قوانین کلی.

فقها و علما و صاحب نظران زیادی در این باب سخن گفته و نظر داده اند که مجال پرداختن به همه آنها نیست. پس این بخش را به اتمام رسانده و در بخش بعدی پیگیر اساس و مبانی این ضرورت، چگونگی عملی شدن آن و مشروعیت پیدا کردن آن خواهیم پرداخت.