رژیم ارباب ـ رعیتی (مرید و مرادی) در حوزه های علمیه

مطلبی از حضرت آیت الله جوادی آملی خواندم که برام خیلی جالب و دلچسب و شیرین بود. بد ندیدم ضمن نقل عین آن و توضیح مختصر، خوانندگان محترم را، در این شیرینی و لذت سهیم کنم. انشاء الله شما نیز لذت کافی ببرید و با توضیح یا نقد بیشتر موجب غنای آن شوید.

حضرت آیت الله در دیدار با شورای عالی حوزه های علمیه تهران فرمودند: «باید رژیم ارباب رعیتی را در حوزه های علمیه ابطال کنیم. ایشان با مقایسه ای بین رژیم ارباب رعیتی در زمان شاه و در حوزه های علمیه تصریح کرد؛ اگر بخواهیم حوزه موفقی داشته باشیم و روحانیت بتواند در دل های مردم جایی باز کند، باید رژیم ارباب رعیتی را در حوزه های علمیه ابطال کنیم. رژیم ارباب رعیتی در مسائل کشاورزی این بود که ارباب، کشاورز را به سوی خود دعوت می کرد؛ شناخت و ابطال این رژیم کار سختی نبود اما شناخت رژیم ارباب رعیتی در حوزه های علمیه و ابطال آبسیار دشوار است. پهن کردن بساط رساله در غیر فصل و دعوت به مرید و مراد، غده ای است که نمی گذارد روحانیت موفق باشد و مردم آنها را در جانشان قبول کنند. این رژیم در هر عصری که بر حوزه های علمیه سایه افکنده، روحانیت را ضربه زده است...»

با یک نگاه، ولو سطحی به بیانات ایشان که نشان از دغدغه ایشان و معضل حاکمیت این روحیات و صفات در حوزه های علمیه و روحانیت تشیع می باشد، به نکات جالبی می توان دست یافت.

الف ـ اذعان به وجود روحیه و بستر ارباب رعیتی و گسترش بازار مراد و مرید بازی در حوزه های علمیه. خود این پدیده و صفتِ رذیله، از جمله آفات و آسیب های حوز های علمیه بوده و مانع پیشرفت همه جانبه طلاب و روحانیت است. دشمنی درونی که شناخت و مبارزه با آن بسی سخت و دشوار بوده و هست و نیاز به همت همه جانبه همه عالمان دلسوز دارد.

ب ـ تأکید بر ابطال و مبارزه با این جریان خوش خط و خال، به ویژه توسط خود روحانیت آگاه و آزاد.

ج ـ معرفی یکی از نشانه های رژیم ارباب رعیتی حوزه ها. یعنی همان «پهن کردن بساط رساله در غیر فصل» در توضیح این مطلب این عالم بزرگ می توان گفت، شاید منظورشان همان عدم سیر مراحل مرجعیت باشد. اینکه هنوز خبری نشده، دفتر و دستکی و شاگرد های خاص، با شهریه های خاص برای آنان، تأسیس مؤسسات و مراکز علمی و فرهنگی ظاهری، اما در اصل برای زمینه سازی مرجعیت و رساله، داشتن حواریین خاص و تنهایی جایی نرفتن و...

د ـ از این معضل و مشکل تعبیر به غدّه کرده اند، یکی از عوارض غده هم تکثیر نابهنگام و ریشه دوانی و غیر قابل کنترل بودن آن و در نهایت کشتن و نابود کردن. البته در صورتی که خود طرف متوجه نشود یا به موقع اقدام به درمان نکند.

خیلی بیشتر از اینها می توان در باب این هشدار دلسوزانه و اعلام خطر حضرت آیت الله جوادی آملی بحث و تحلیل کرد، از جمله با پرداختن به نظام ارباب رعیتی و تعریف و شناخت آن، سپس مقایسه آن با مرید و مراد بازی در حوزه های علمیه. امیدوارم دوستان اهل قلم این لطف را انجام دهند.