تا حال فکر کرده یا از خود پرسیدیم که در یک جامعه سالم بشری، عالی ترین و بالاترین فضیلت چیست؟ یا اینکه بدترین رذیلت کدام است؟ بخصوص در جوامع دین محور؟

اگر به جوامع و اجتماعات بشری، به ویژه جوامع دینی و مذهبی نظری دقیق و عمیق داشته باشیم، خواهیم دید که دایر مدارش بر عدالت است. یعنی همه ارزش های دینی و نهاد های بشری محوریتش عدالت است و بس. وقتی هم عدالت واقعی (نه شعاری و تصنعی) ساری و جاری شود، ثمره اش چیزی نخواهد بود جز دموکراسی و مردم سالاری و حاکمیت الهی. حال با این توصیف، در جوامعی که عدالت (اعم از سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ...) اصیل حاکم شده باشد، خبری از استبداد و دیکتاتوری نخواهد بود، راهی برای زر و زور و تزویر باقی نمی ماند. پس می توان گفت به نوعی استبداد و دیکتاتوری حاصل بی عدالتی است. یعنی استبداد در زمین و بستر بی عدالتی رشد و نمو کرده و میوه و ثمر می دهد. اما میوه های تلخ استبداد چه می تواند باشد؟

با یک دقت نظر به دست می آید، حاصل و نتیجه استبداد در جامعه، چیزی نیست جز؛ تملق و چاپلوسی، دروغ و دروغ گویی، ریا و تزویر و نفاق، تهمت و افترا و انگهای رنگارنگ، غیبت، تجسس و سخن چینی در امور شخصی دیگران، عیب جویی و رواج شایعات و ... همه این ها مستقیماً زائیده و ثمره استبدا و دیکتاوری است و غیر مستقیم حاصل بی عدالتی! جالب اینجاست که از میان این میوه های تلخ و زهرآلود بی عدالتی، تلخترین و ناشایست ترین و زشترینش، دروغ و دروغ گویی است! حتی به نوعی، برخی رذایل و صفات زشت دیگر بر گرفته و منبعث از دروغ است. پس بدترین رذیلت دروغ و دروغ گویی است. و بر عکس آن، بالاترین و عالی ترین فضیلت و صفت نیکو، صداقت است و راستی!

حال اگر یک جامعه ای یا حاکمیتی ادعای دینمداری بکند و یا اینکه مدعی یک حکومت نمونه و سالم بشری باشد، اما در آنجا از صداقت و راستی و درستی خبری نباشد! می توان گفت ادعایشان درست است؟ اجتماعی که دروغ در همه جاش رسوخ کرده، می توان گفت دینی و سالم است؟ قاعدتاً نه! به نظرتان مشکل کجاست؟ در دینداری یا دین؟ پاسخ واضح و روشن است: دین از ذات خود ندارد هیچ عیب و نقصی، هرچه هست در دینداری ماست!