چند روز پیش خبری خواندم مبنی بر اینکه یکی از فرماندهان نیروی انتظامی گفتند: بر اساس قانون، تکدی گری جرم محسوب می شود و بر اساس قانون با متکدیان برخورد خواهد شد و در طرح جمع آوری متکدیان اگر شخصی دستگیر شود به کلانتری ها معرفی شده و با او برخورد می شود.» با خواندن این خبر خوشحال شدم! گفتم خدایا شکر بالاخره آقایان فهمیدند که گدایی و تکدی گری چهره شهر و جامعه را مکدر کرده و از لحاظ روحی و روانی نیز بر روح و روان اجتماع تأثیر سوء دارد. زمان زیادی از این مسرّت نگذشته بود که خبر و تبلیغ و دکه های جشن عاطفه ها (امروز پنج شنبه 8/7/89) ما را به فکر برد. و نتیجه این تفکر و دقت آن شد که در پیش رو دارید:

آیا فقط گدایی از نوع سنتی آن و توسط افراد حقیقی جرم است؟ بستر سازی و گاه تشویق به تکدی گری و گدا صفتی در اجتماع جرم نیست؟ بسط و گسترش روزافزون نمادهای گدایی و تکدی گری اشتباه و جرم نیست؟ وجود و فعالیت سازمان ها و ارگان ها و مراکز فرهنگی و مذهبی که به نوعی مشوق و عامل تکدی گری هستند عیب و آر و اشتباه نیست؟ فکر نمی کنید گدایی از نوع سنتی آن (حضور فیزیکی افرادی در خیابان ها، سرچهار راهها و در خانه ها و...) نتیجه همین دیدگاه و سیاست های صدقه ای باشد؟ حتماً باید در هر برهه ای از زمان عده ای بد بخت و بیچاره باشند تا پول دارها و متمولین مذهبی با دادن صدقه بهشت را بر خود تسهیل کنند و وجدانشان را آسوده؟ یکمی به خود جرأت بدیم! اصلاً فلسفه صدقه دادن در اسلام و تأکید بر آن در مذهب شیعه چیست؟ به نظر نمی رسد این حکم از اسلام هم با توجه به وضعیت جوامع، دچار تحول شده و... بگذریم ما قصد پرداختن به همه این سؤالات را نداریم، فقط شبهه کردیم و بس! در این نوشتار کوتاه می خواهم بگم که بابا! تکدی گری مختص صرفاً اشخاص نیست، ممکنه یک سری نهادها و ارگان ها و سازمان های مذهبی و اجتماعی (از نوع دولتی یا غیر دولتی) هم ندانسته به شغل تکدی گری مشغول باشند، آنهم فی سبیل الله! پس به اینها هم باید رسیدگی شود! دقت شود! چرا یکی جرم تلقی شود و آن یکی کار خیر و خدا پسند و مورد تشویق و تقدیر؟ با این دید و برداشت از گدایی و تکدی، نوشته حاضر را پی می گیریم.

یکی مصیبت ها و کارهای غلط و زشت در جامعه فعلی ما (البته به نظر بنده)، به ویژه پس از انقلاب اسلامی، رواج و گسترش روحیه گدا همّتی و گدا منشی و تکدی گری در بخش های مختلف و به شکل های متنوع، آن هم با پوشش دین و مذهب و به نام امور مستحبی و خیریه و وظایف دینی و گاه انقلابی و ملی است. چه در سطح ارگان های حکومتی و رسمی و اشخاص حقوقی و چه از طرف گروه ها و هیئت ها و افراد شخصی و حقیقی. واقعاً دقت کنید! کدام کوچه و خیابانی را در شهرها و حتی روستاها بدون صندوق صدقات کمیته امداد یا صندوق های شبیه آن سراغ دارید؟ کدام مغازه و مراکز و سازمان های دولتی و غیر دولتی، حتی گاه منازل شخصی را بدون صندوق های شکیل و متنوع از جنس ها و اندازه های مختلف صدقات دیده اید؟ بر فرض اگر صندوق امداد هم نباشد بالاخره یک صندوق دیگری هست! کمتر مسجد و حسینیه ای را می توان یافت که اعلام کمک و مساعدت نکرده باشد! این همه مساجد و حسینیه های در حال ساخت و نیمه ساخت با این عنوان که، «بانی ندارد» همه جا به چشم می خورد. چرا؟ برای چه؟ چه ضرورتی دارد وقتی بانی ندارد اقدام به این کار شود! وقتی حکومت اسلامی است، این امور به عهده دولت اسلامی نیست؟ در طول سال به صور مختلف دست به سوی مردم دراز است و استمداد و کمک می خواهند. گاهی طوری احساسات مردم را تحریک می کنند که طرف برای دوری از عذاب وجدان هم که شده، مجبور به کمک و مساعدت است. گاه  به نام هفته نیکو کاری، گاه به اسم ... در نتیجه عده ای نیازمند و مستمند هم کم کم تشویق می شوند به گدا همّتی و گدا طبعی و گدامنشی، چرا؟ عده ای را به گدا پیشگی وادار ساختن چرا؟ حاجت خواهی از این و آن در کوی برزن و شکستن غرور و غیرت و مرداگی یک قشری از نیازمندان به چه قیمتی! عادی و عرفی کردن گدا صفتی برای چه؟ بله در گذشته و در هر جامعه ای عده ای نیازمند همیشه بوده و هستند اما نحوه کمک و مساعدت آبرو مندانه و در خفا و محترمانه بوده، مثلاّ رسم خوب گلریزان در گذشته! اما نه به شکل امروزی که عادت شده برای هرچی دست به طرف مردم دراز می کنند. مثلاً؛ کمک به مدرسه سازی، کمک به مسجد و حسینیه، کمک به نیازمندان و ... اینها مگر با حکومت نیست؟ پس درآمدهای نفتی و معادن و ... که مال همین مردم است کجا مصرف می شود؟ فکر می کنید در سایر کشورها و بین دیگر فرهنگ های هم اینگونه است؟ من فکر نمی کنم!

حداقل آنگونه که ما در سفر حج، سوریه، لبنان و ترکیه دیدیم! و یا دیگر دوستان در مالزی و اندونزی و... مشاهده کرده اند، در این کشورها خبری از این نوع تکدی و تکدی گری ها نیست. نه صندوق کمک و مساعدت جایی نصب بود، نه در در و دیوار مساجد و اماکن مذهبی نوشته شده؛ بانی ندارد کمک کنید! حکومت متولی ساخت و ساز و تجهیز همه آنهاست. البته نه از جیب خود، از بیت المال و پول نفت که همان پول مردم است.

حافظ گوید؛ یارب مباد آنکه گدا معتبر شود / گر معتبر شود ز خدا بی خبر شود. احتمالاً اگر الان زنده بود می گفت؛ یارب مباد که گدایی معتبر شود / گر ...

بعضی شاید معتقد باشند، این کارها که گدایی نیست! کمک به هم نوع و احسان و نیکوکاری و سهیم کردن مردم در عمل خیر است! میگیم درسته اما نه به این شکل! نه در این سطح! نه به صورت رسمی و دولتی و ... نه اینکه به صورت یک فرهنگ و سنت بشود.