گزارشی از سفر به کشور بوسنی؛ اورشلیم اروپا(8)

شنبه 30/8/94؛ شهر کاکان و...

شنبه و یک شنبه با این که روز تعطیلی کشور بوسنی است، اما همراه با جمع همسفران، مشتاق­تر از روزهای پیشین به منطقه و شهر کاکان حرکت کردیم. جایی که در دوران جنگ بوسنی، مرکز آموزش نظامی مبارزان بوده است. از نیروهای قرارگاه رمضان و سپاه قدس ایران گرفته تا... یادبودی از یک شهید ایرانی هم در ورودی شهر به چشم می­خورد؛ شهید رسول حیدری، اهل ملایر که در همان ورودی شهر (19 خرداد 1372 ش) به شهادت می­رسد. بعداز فاتحه و گرامی­داشت این شهید عزیز ادامه حرکت داده و در مسیر به روستای «آمیچی» رفته و بر مزار شهدای 160 نفره آن فاتحه خواندیم. شهدایی که 16 آوریل1993م به دست کرواتها به صورت جمعی و در یک ساعت و روز کشته شده بودند.

سپس به شهر «یائیتسه» هم سری زدیم. شهر زیبایی است. نماز ظهر و عصر را در شهر «تراونیک» خواندیم. شهری که معروف به شهر وزراء است، چرا که بیشتر وزرای کشور از دیارند. این شهر قدیمی و از قدمت بالایی برخوردار است. دارای آبشار دیدنی و جنگل های انبوه و پر از مناظر طبیعی. مدرسه اسلامی ابراهیم پاشا در این شهر است که به سال 1706 م. تاسیس شده است. در دوران کمونیست ها بستهشده و تبدیل به... اما الان حدود بیست سالی است که مجدداً فعال شده و حدود 350 دانش­آموز دختر و پسر به صورت شبانه روزی در حال تحصیل هستند؛ ترکیبی از دروس دبیرستانی و علوم اسلامی.

یکشنبه 1/9/94

ساعت 5/8 صبح از محل اسکان به سمت سارایو حرکت کردیم. هوا برفی بود. همه جا سفیدپوش! دراین روز تنها قصد دوستان بازدید از فروشگاه­ها و احیاناً خرید اندک بود. بعد از خرید به سمت پاساژ معروف سارایوو رفتیم و بعداز نهار و نماز، دوباره ادامه خرید و... سرانجام برای نماز مغرب و عشاء به مسجد خسرو بیگ رفته و مقداری با امام جماعت مسجد «حافظ منصور مالکیج» هم سخن شدیم. وی می­گفت که در دوره کمونیسم ها تنها به یک مسجد و یک مدرسه اجازه فعالیت داده بودند و آن هم برای این بود که تیتو به غرب اعلام کند که در کشور آزادی وجود دارد. اما عملاً به کسانی که دروس اسلامی می­خواندند به اندازه یک دیپلم اجازه فعالیت­های اجتماعی داده نمی­شد و حرمت و احترامی نداشتند. حتی اجازه تحصیل در دانشگاه نداشتند. اما بعداز فروپاشی یوگوسلاوی و استقلال بوسنی، وضعیت مذهب و فعالیت­های دینی بهتر شده است. از او سؤال شد: آیا روحانیون بوسنی به ترکیه بیشتر گرایش دارند یا به الازهر؟ گفت گرایش به هر دو در میان مسلمانان و عالمان بوسنی وجود دارد، گاهی به این و گاه به آن و حتی گاهی به ایران نیز گرایش دارند. وی اظهار داشت: بارها در دوره نوجوانی و جوانی به ایران آمده بود و حتی او خودش چند سرود از جمله شعر مولوی «کجایید ای شهیدان خدای» را در بوسنی خوانده بود و مقداری از آن سرود را برای ما خواند و از ایران به نیکی یاد کرد. وی بعداز گفتگو، برای خروج از مسجد لباس معمولی پوشید و لباس روحانیت را در همانجا گذاشت.

نکته قابل توجه در معماری و شهرسازی و فرهنگ بوسنی، نفوذ پانصد ساله حکومت عثمانی در آنجاست. به این جهت فرهنگ و معماری بوسنی از تفکر عثمانی تاثیر پذیرفته و وقتی در مناطق قدیمی شهرهای این کشور قدم می زنی، احساس می کنی که در ترکیه و خیابان های استانبول در حال قدم زدن هستی.

علاوه بر جلوه های آثار و معماری عثمانی، نشانه های زیادی از معماری و فرهنگ اتریش نیز در بوسنی، به ویژه سارایوو دیده می شود. این نشان از آن دارد که پس از عثمانیان، اتریش هنگری بود که بوسنی را در اختیار داشته است. لذا فرهنگ بوسنی عملاً تحت تاثیر این دو فرهنگ قرار گرفته است. به طوری که در وسط بازار قدیمی و سنتی سارایوو در منطقه «سبیل» که سقاخانه ای شبیه به سقاخانه های ایرانی در آن قرار دارد، در نگاه اول مثل این که شهر به دو بخش تقسیم شده است؛ این دوگانگی فرهنگی و معماری در وسط بازار و در کف خیابان کاملاً مشهود است؛ بخش شرقی آن با معماری عثمانی و غربی با فرهنگ و معماری اتریشی. تمدن عثمانی در این کشور مسجد، کتابخانه و حمام ساخته و حکومت اتریش نیز جاده، خیابان، راه آهن و اولین مونوریل را در شهر سارایوو تاسیس کرده است. در حال حاضر نیز ارتباط علمی و فرهنگی خوبی بین اتریش و بوسنی وجود دارد. به طوری که امروزه هر فرد بوسنیایی می­تواند آزادانه به اتریش برود و در آنجا رایگان تحصیل کند.

یکی از مکان های دیدینی بوسنی محل تروز ولیعهد اتریش در منطقه «سبیل» است که موجب آغاز جنگ جهانی اول گردید و... در این مکان هنوز یادبودی برای آن جریان وجود دارد.