در نوشته های بعضی از مخالفان شیعه و احیانا موافقان، این اظهار نظر به چشم می خورد که علی (ع) با همه فضائل و کمالات، آگاهی از علم سیاست و ریزه کاری های کشورداری نداشتند و مشکلات دوران نزدیک به پنج سال حکومت ایشان ناشی از نپختگی و عدم سیاست مداری ایشان می شد.جنگ بصره با فوت و فن سیاسی قابل پیشگیری بود و مشکل معاویه ودر نتیجه جنگ صفین هم معلول سر سختی غیر سیاست مآبانه ی علی(ع) بود و غائله خوارج و جنگ نهروان و حتی شهادت ایشان هم همین طور.

عجبا که حیله های معاویه و عمروعاص و هم چنین طلحه و زبیر را هر چند با زیر پاگذاشتن اصول و حقوق و حدود انسانی باشد، به حساب سیاستمداری می گذارند و قاطعیت علی(ع) در عزل چند والی نا صالح و قطع مستمری زورمندان و سران عشایر از بیت المال و عدم خشونت و پرهیز از قصاص قبل از جنایت نسبت به سیه دلان  و مخالفان در معرض جرم را به حساب ندانم کاری و خامی و بی سیاستی می گذارند.

علم امامت و تعلیمات خاص پیامبر(ص) و هوش و نبوغ و سرعت عمل امیرمومنان و حضور فعال ایشان از دوران طفولیت تا  دوران کهولت در متن حوادث و جریانات سیاسی، نظامی و اقتصادی کشور نو بنیاد اسلامی، سندی قانع کننده برای هر متفکر منصفی است که علی(ع) با این شرایط و خصوصیات عصاره سیاست و متبحر در رموز و فنون کشور داری است.

حتی در زمان خود امام هم بودند افرادی که ایشان را متهم به بی سیاستی می کردند  و معاویه را به عنوان سیاست مدار می ستودند. امام در این خصوص می فرماید: والله ما معاویه بادهی منا و لکنه یغدر و یفجر و لو لاکراهیه الغدر لکن من ادهی الناس و لکن کل غدره فجره و کل فجره کفره و لکن غادر لواء یصرف به یوم القیامه.والله ما استعفل باالمکیده واستغمزه بالشّدیده. به خدا قسم که معاویه از من زیرک تر و سیاست مدارتر نیست، ولی او حیله باز و فاجر است و اگر از حیله گری و مکاری نفرت نداشتم زیرک ترین مردم بودم. ولی هر مکری همراه با فسق و فجور است و فسق و فجور هم کفر را همراه خود دارد. و هر خائن مکاری روز قیامت همراه خود پرچم و نشانی دارد که با آن شناخته می شود. قسم به خدا که مکار ها نمی توانند مرا غافلگیر کنند و فریب بدهند و قدرتمندان نمی توانند مرا تحت فشار و در حال ضعف قرار دهند... در این جملات، امام پایبندی به دین را مانع از روی آوردن به حیله گری  و سیاست بازی به معنای متداول روز می دانندو در عین حال بیان می کنند که راه ها و روش های حیله گری های سیاست کاران را می شناسند، بنابراین مرعوب و مقهور انان نخواهند شد.

علی و سیاست

به نهج البلاغه علی (ع) که مراجعه کنیم از متن خطبه ها و نامه و کلمات امام با این حقیقت آشنا می شویم که امام علی (ع) هم سیاست مدار بود و هم مجری سیاست صحیح . ریزه کاری های سیاسی و کشور داری و سردمداری را به خوبی می دانست،بیان می کرد و به دیگران تعلیم می داد. امام آن ها را از متن اسلام و معارف قرآن بیرون می کشید وبا تکیه بر اصول و مبانی اسلامی و انسانی، دستور العمل برخورد سیاسی صادر می نمود.

در اینجا به چند مورد ازاصول و دستورات و تعلیمات سیاسی امام که در نهج البلاغه آمده اشاره می کنیم:

ضرورت حکومت و نظام حکومتی:

در زمان امام علی (ع) فکر آنارشیسم(به معنای نظام اجتماعی بدون دولت و به طور کلی جامعه ای فاقد هر گونه ساختار طبقاتی یا حکومتی است)به وسیله خوارج ترویج می شد .

آنان در جریان حکمیت در جنگ صفین که اثر نامطلوبی بر جای گذاشت، سوء استفاده کردند و اصل ولایت، حکومت و نظام حاکم را محکوم کردند و با شعار (لا حکم الا لله)-که در جای خود مطلبی درست است-خواستار نفی و القای اصل حکومت شدند. امام(ع)در جواب این سفسطه و مغالطه چنین فرمود: کلمه حقی است که مضمون باطل و نادرست از ان نتیجه می گیرند. آری حکم مخصوص خداست ولی اینان می خواهند بگویند اداره سیاست کشور و مردم هم با خداست و کسی حق مدیریت ندارد. اما حق آن است که جامعه انسانی باید امیری و مدیری داشته باشد، گر چه ممکن است این مدیر صالح یا ناصالح باشد. اگر مدیر صالح بود افراد صالح و مومن مسئولیت های کشور را بر عهده می گیرند و اگر مدیر ناصالح و فاجر بود، وسیله ی بهره گیری کفار خواهد شد .               ادامه دارد...

                    تهیه وتنظیم: ریحانه ساذات حسینی